Το ‘Μέγαρα’ της Υστερο Ελλαδικής ΙΙΙΓ περιόδου και της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου

Βασική μέριμνα της έρευνας ήταν να ανασκαφούν τα δάπεδα του ΥΕ ΙΙΙΓ προκατόχου του ‘Μεγάρου’ και να αποκαλυφθεί ο όποιος εξοπλισμός στο εσωτερικό του. Κατά τη διάρκεια της ανασκαφής το ΥΕ ΙΙΙΓ κτίριο έγινε καλύτερα κατανοητό, έστω και όχι ολοκληρωμένα. Επίσης βεβαιώθηκε η από καιρό πιθανολογούμενη ύπαρξη πρόσθετων κατασκευών στα Ανατολικά του (βλ. ‘Πτέρυγα’).

Στο νότιο και μεσαίο τμήμα της Περιοχής Μ αποκαλύφθηκαν τοίχοι μίας πρωιμότερης κατασκευής που χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΓ-Λευκαντί φάση 2α (τοίχοι 187, 188, 150). Ακολουθεί έκκεντρο προσανατολισμό (ΒΔ-ΝΑ) και ως εκ τούτου ταιριάζει με άλλα σύγχρονά του κτίρια που είχαν ανακαλυφθεί κατά τις παλαιότερες ανασκαφές (βλ. Lefkandi IV) και σε προηγούμενες δικές μας ανασκαφικές περιόδους. Η κατασκευή ήταν εξοπλισμένη με πήλινους αποθηκευτικούς χώρους και βοτσαλωτά δάπεδα που είναι τυπικά της περιόδου. Μετά την εγκατάλειψή της και όταν η περιοχή κατοικήθηκε πάλι, σημειώθηκαν δύο σημαντικές διαφορές που έχουν ήδη αναφερθεί στην αναφορά της ανασκαφής του 2007. Η πρώτη ήταν μία διαφοροποίηση του προσανατολισμού του κτιρίου, που πλέον ακολουθεί τον προσανατολισμό από Β προς Ν του καννάβου της ανασκαφής. Αυτή η αλλαγή πιθανόν έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια της Φάσης Λευκαντί 2β, ενώ ένας αριθμός άλλων οικιών σε αυτό το τμήμα του λόφου διατηρούσε τον παλαιότερο προσανατολισμό.

Η δεύτερη αλλαγή σημειώνεται στο σχέδιο του κτιρίου: είναι τώρα μία μακρά, ορθογώνια κατασκευή. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχουμε το βόρειο άκρο της – λόγω της διάβρωσης του λόφου και της κατασκευής εκεί μιας Υστερογεωμετρικής οικίας – και επομένως δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι κατά πόσο είχε αψιδωτή απόληξη ή όχι. Αυτές οι αλλαγές τονίζονται περαιτέρω από την παρουσία πιθανόν βοηθητικών κατασκευών με τον ίδιο προσανατολισμό στα Ανατολικά (βλ. ‘Πτέρυγα’).

Όσον αφορά στην εσωτερική του διαρρύθμιση, ο Υστερογεωμετρικός λάκκος 13 (που είχε σκαφτεί στο ΝΑ τμήμα του κτιρίου) κατέστρεψε το μεγαλύτερο τμήμα του νότιου προστώου. Δεν είναι ξεκάθαρο πού ήταν η βασική είσοδος του ΥΕ ΙΙΙΓ ‘Μεγάρου’, εφόσον το νότιο άκρο του έχει χαθεί μετά την κατασκευή του κτιρίου της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. Μία εναλλακτική ή δεύτερη είσοδος θα μπορούσε να αναζητηθεί στην περιοχή της ‘Πτέρυγας’ στα Ανατολικά.

Η διάρκεια κατοίκησης του ΥΕ ΙΙΙΓ ‘Μεγάρου’, όπως προκύπτει βάσει της κεραμικής, δεν έχει μελετηθεί πλήρως ακόμη: σίγουρα περιλαμβάνει την Φάση Λευκαντί 2β/3 με την λεγόμενη White Ware κεραμική, αλλά τα όριά της πρέπει να εκτιμηθούν προσεχτικά. Αγνωστος παραμένει επίσης ο λόγος της εγκατάλειψής του, αλλά είναι γνωστό ότι το κτίριο εκκενώθηκε πλήρως από το περιεχόμενό του. Παραμένει επίσης ζήτημα περαιτέρω έρευνας το ερώτημα σχετικά με το χρονικό διάστημα που πέρασε μεταξύ του ΥΕ ΙΙΙΓ κτιρίου και της ανέγερσης του διαδόχου του κατά την Πρώιμη Εποχή του Σιδήρου.

Οι φετινές έρευνες στα Ανατολικά των κτιρίων της ΥΕ ΙΙΙΓ και της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου αποκάλυψαν περαιτέρω την κατασκευή που έχει ονομαστεί ‘Πτέρυγα’. Η κατασκευή αυτή φαίνεται να ακολουθεί την ίδια ιστορία κατοίκησης με τα ‘Μέγαρα’. Η ΥΕ ΙΙΙΓ κατασκευή είχε είσοδο πιθανόν στον Ανατολικό τοίχο του ‘Μεγάρου’ και ακολουθεί ορθογώνιο σχέδιο, με προσανατολισμό από Β προς Ν (περίπου 3 x 6μ.). Όσο για το σχέδιο της υπερκείμενης κατασκευής της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου ξέρουμε ότι είναι στενό, και δεν μοιάζει με ένα κανονικό δωμάτιο όπως αυτά των σύγχρονών του οικιών, επομένως προτείνεται ότι χρησιμοποιούταν για αποθηκευτικούς σκοπούς. Επιπλέον, βρέθηκαν τρεις λάκκοι στην Πτέρυγα, ο ένας (λάκκος 47) Υπομυκηναϊκής-Πρώιμης Πρωτογεωμετρικής περιόδου, ο άλλος (λάκκος 48) λίγο μεταγενέστερος της Πρωτογεωμετρικής περιόδου. Κανείς τους δεν είναι πολύ μεγάλος (διαμέτρου τουλάχιστον 80εκ και βάθους 40εκ), αλλά το περιεχόμενό τους έχει ενδιαφέρον: ο λάκκος 48 περιείχε οστά μεγάλων ζώων και μεγάλη ποσότητα κεραμικής, κυρίως σκύφους και κύπελλα – πιθανόν τα κατάλοιπα ενός είδους συμποσίου.

Ανατολικότερα, άλλοι τοίχοι παρόμοιας κατασκευής υποδεικνύουν την ύπαρξη άλλων δωματίων, τα οποία δεν ερευνήθηκαν λόγω έλλειψης χρόνου αλλά πιθανόν αποτελούσαν βοηθητικούς χώρους του ‘Μεγάρου’. Εάν αυτό ισχύει, αποτελεί μία ακόμη ένδειξη της υψηλής κοινωνικής θέσης των κατοίκων του ‘Μεγάρου’. Χρειάζεται περαιτέρω έρευνα σε αυτήν την περιοχή για να επιβεβαιωθούν τέτοιες υποθέσεις και για να καταλάβουμε καλύτερα τη σημασία τους για την χωροταξική οργάνωση της περιοχής.

Τέλος, βορείως και εξωτερικά του ‘Μεγάρου’ βρέθηκε σκελετός σε συνεσταλμένη στάση ενός νέου κοριτσιού (εάν κρίνουμε από δύο περόνες που βρέθηκαν στους ώμους της, ένα κωνικό κουμπί και ένα όστρεο με οπή). Η χρονολόγηση της ταφής είναι δύσκολο να καθοριστεί βάσει της στρωματογραφίας, αλλά πρέπει να είναι μεταγενέστερη του προ-ΥΕ ΙΙΙΓ κτιρίου, σύμφωνα και με την χρονολόγηση των περονών στην ΥΕ ΙΙΙΓ Μέση έως Ύστερη περίοδο.