ΛΕΥΚΑΝΤΙ

Τα νεκροταφεία

Τα νεκροταφεία στο Λευκαντί βρίσκονται σε ένα χαμηλό λόφο στα βόρεια του σημερινού λιμανιού, σε απόσταση περίπου 500 μ. από τον αρχαίο οικισμό της Ξερόπολης. Δυστυχώς, το νεκροταφείο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού δεν έχει ακόμα εντοπιστεί.

Xάρτης με τα νεκροταφεία

Στην περιοχή των γνωστών νεκροταφείων, έχουν ερευνηθεί τουλάχιστον έξι ξεχωριστά, ενώ υπάρχουν και ισχυρές ενδείξεις ότι το μεγαλύτερο μέρος του λοφίσκου ήταν αφιερωμένο σε ταφές. Οι πρωιμότερες γνωστές τοποθετούνται στα βόρεια του οικοπέδου Σκουμπρή, ονομασμένου έτσι από τον ιδιοκτήτη του. Σε ένα άλλο οικόπεδο (στο χωράφι του Χαλιώτη), στα ανατολικά, δύο συλημένοι κιβωτιόσχημοι τάφοι ανήκουν χρονολογικά σε μια ακόμα πρωιμότερη φάση χρήσης της περιοχής. Τα ευρήματα αυτών των τάφων χρονολογούνται στην Ύστερη φάση της Υστεροελλαδικής (ΥΕ) ΙΙΙ Γ  περιόδου. Το νεκροταφείο στα Παλιά Περιβόλια βρισκόταν περίπου 100 μ. μακριά από του Σκουμπρή. Δοκιμαστική τομή στα ανατολικά τους, αποκάλυψε και άλλες ταφές οι οποίες αποδόθηκαν σε ένα ξεχωριστό νεκροταφείο, γνωστό ως «Ανατολικό Νεκροταφείο». Νοτιότερα, η Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία ανέσκαψε μερικές ταφές που ανήκουν σε έναν άλλο χώρο ταφής, στο «Νότιο Νεκροταφείο». Μόλις 50 μ. δυτικά των Παλιών Περιβολιών, στο ανατολικό άκρο ενός τεχνητού λόφου (Τούμπα), τοποθετείται το Νεκροταφείο της Τούμπας. Αυτό το νεκροταφείο βρίσκεται ακριβώς μπροστά από την ανατολική είσοδο του Πρωτογεωμετρικού κτιρίου, εντός του οποίου βρέθηκαν οι δύο εξαιρετικά σημαντικές Μεσο-Πρωτογεωμετρικές (ΜΠρΓ) ταφές. Ο συνολικός αριθμός των ανεσκαμμένων ταφών, που έχουν δημοσιευθεί πλήρως ή προκαταρκτικά, από το χώρο αυτό, αγγίζει τους 302.

Tα Παλιά Περιβόλια

Οι μόνες γνωστές Υπομχυκηναϊκές (ΥποΜ) και Πρώιμες Πρωτογεωμετρικές (ΠΠρΓ) ταφές βρέθηκαν στο νεκροταφείο Σκουμπρή, του οποίου η χρήση συνεχίστηκε και κατά την Υπο-Πρωτογεωμετρική (ΥποΠρΓ) περίοδο. Ένα σύνολο εξήντα τεσσάρων ταφών ανασκάφηκαν καθώς επίσης και είκοσι μία πυρές, αλλά αφού το σύνολο της έκτασης του νεκροταφείου παραμένει άγνωστο, είναι πιθανό να υπήρχαν αρχικά περισσότεροι τάφοι στο χώρο. Σύμφωνα με τους ανασκαφείς, το μεγαλύτερο τμήμα του νεκροταφείου στα Παλιά Περιβόλια έχει ανασκαφεί πλήρως και έχουν προσδιοριστεί τα όριά του, με καταγεγραμμένους σαράντα τάφους και σαράντα επτά πυρές. Ο πρωιμότερος τάφος χρονολογείται στη Μ-ΠΓ περίοδο και ο υστερότερος, όπως ακριβώς συμβαίνει και στους άλλους χώρους ταφών στο Λευκαντί, στην ΥποΠρΓ ΙΙΙ περίοδο (ύστερος 9ος αι. π.Χ.). Στο Νότιο Νεκροταφείο βρέθηκαν πέντε ταφές – όλες ενταφιασμοί – και μερικές πυρές, αλλά η ακριβής χρονολόγησή τους δεν αναφέρεται. Τέλος,  έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο μέρος του νεκροταφείου της Τούμπας που περιελάμβανε ογδόντα τρεις τάφους και τριάντα τέσσερις πυρές, χωρίς να υπολογίζονται οι δύο ταφές εντός του κτιρίου (ένας ενταφιασμός και μια καύση). Το νεκροταφείο ξεκίνησε να χρησιμοποιείται κάποια στιγμή στη ΜΠρΓ περίοδο, ακριβώς μετά την επίχωση του κτιρίου, και σταμάτησε να δέχεται ταφές στο τέλος της ΥποΠρΓ περιόδου.
Εφαρμόζονταν και ο ενταφιασμός και η καύση αλλά στους περισσότερους τάφους δεν έχουν βρεθεί ίχνη πλήρους ενταφιασμού και τέλειας καύσης. Δύο κύριοι τύποι τάφων χρησιμοποιούνταν, οι κιβωτιόσχημοι και οι λακκοειδείς. Οι κιβωτιόσχημοι τάφοι κατασκευάζονταν κατά την ΥποΜ και ΠΠρΓ περίοδο και κατόπιν αντικαταστάθηκαν από τους λακκοειδείς, από την ΜΠρΓ περίοδο και εξής. Ένα κοινό χαρακτηριστικό σε όλα τα νεκροταφεία είναι η ύπαρξη «επί τόπου» (in situ) καύσεων· οι πυρές συνήθως διαμορφώνονταν πάνω από μεγάλους λάκκους ορθογώνιου σχήματος. Οι καύσεις σε τεφροδόχα αγγεία αποτελούν εξαιρετικές περίπτωσεις. Το πρωιμότερο τέτοιο παράδειγμα είναι του πολεμιστή του οποίου η ταφή βρίσκεται εντός του ΜΠρΓ κτιρίου, και του οποίου τα λείψανα τοποθετήθηκαν μέσα σε χάλκινο αμφορέα.

Σχεδιαστική αναπαράσταση του Κτιρίου της Τούμπας

Τα ευρήματα από το εξαιρετικά σημαντικό νεκροταφείο της Τούμπας δεν αφήνουν καμιά αμφιβολία ότι αυτό αποτελεί το χώρο ταφής της άρχουσας τάξης του Λευκαντίου. Υπάρχουν πολλές υπέρμετρα πλούσιες ταφές, που περιέχουν μεγάλο αριθμό τοπικών αλλά και εισηγμένων αγγείων, προερχόμενα συνήθως από την Αθήνα και την βόρειο Ελλάδα. Στα ταφικά κτερίσματα συμπεριλαμβάνονται επίσης όπλα, κοσμήματα και εισαγωγές από την Ανατολή και την Αίγυπτο.