.

ΛΕΥΚΑΝΤΙ - ΞΕΡΟΠΟΛΗ ΑΝΑΣΚΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2003
Δυτικός Τομέας

Η εικόνα των κατασκευών στο Δυτικό Τομέα είναι κατά πολύ πιο περίπλοκη. Αυτή η περιοχή είναι πιο επίπεδη και σε μεγαλύτερο υψόμετρο – και άρα πιο συμπαγής, με λιγότερο δραματικές επιπτώσεις από τη διάβρωση του εδάφους.

Σχεδιάζοντας αρχιτεκτονικά στοιχεία

Επιπλέον, το βόρειο κομμάτι έχει ωφεληθεί από την ύπαρξη κατωφερούς παρειάς ύψους περίπου 50 εκατοστών που καταλήγει σε ένα κατώτερο τμήμα, στην άκρη σε αυτό το σημείο της επιφάνειας του χθαμαλού στρωματογραφημένου λόφου. Αυτό το κοίλωμα του εδάφους ή αλλιώς η κατώτερη ζώνη επέτρεψε την απόθεση και διατήρηση σε μεγαλύτερο βάθος των αποθέσεων της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου.
Ξεκινώντας από αυτό το βόρειο άκρο, βρέθηκε μια κατασκευή κοντά στη θέση όπου σε προγενέστερες ανασκαφές είχαν βρεθεί ο Αποθέτης με τις Μήτρες και ο Υπο-Πρωτογεωμετρικός λάκκος. Πρόκειται για ένα κομμάτι μιας ευρύτερης αψιδωτής κατασκευής, ενώ αποκαλύφθηκε και μέρος της ίδιας της αψίδας. Η κατασκευή έχει μήκος 3 μέτρα και πλάτος τουλάχιστον 4 μέτρα. Ο προσανατολισμός της είναι ασαφής, καθιστώντας αναγκαία την περαιτέρω ανασκαφή, όμως πιθανόν ο κατά μήκος άξονάς της να ακολουθεί μια πορεία από ΒΔ προς ΝΑ – σε μια τέτοια περίπτωση θα ήταν διαφορετικά προσανατολισμένη από μία αντίστοιχη κατασκευή σε γειτονικό χώρο στα δυτικά που είχε ανασκαφεί από τον Mervyn Popham. Εντός του κτιρίου σώζονται κατάλοιπα από «δάπεδο» από ασβεστοκονίαμα, ενώ βοτσαλωτές στρώσεις στα ανατολικά και νότια σηματοδοτούν την επιφάνεια του εδάφους εξωτερικά. Συναφή όστρακα χρονολογούν το χώρο στην Υπο-Πρωτογεωμετρική ΙΙ/ΙΙΙ και Ύστερη Γεωμετρική περίοδο.

Όχι πολύ μακριά στο χρόνο (στην  Ύστερη Γεωμετρική ΙΙ περίοδο) και στο χώρο, ακολουθεί ένα ζεύγος συνδεόμενων τοίχων: ο ένας ευθύγραμμος και ο άλλος ημικυκλικός και εφαπτόμενος του πρώτου στην ανατολική πλευρά του. Αυτοί οι τοίχοι εκτείνονται νότια και δυτικά της αψιδωτής κατασκευής, και τοποθετούνται σε ελαφρώς ψηλότερο επίπεδο, καθιστώντας έτσι αναγκαία για το χτίσιμό τους την μερική ή συνολική κατεδάφιση της προγενέστερης οικίας. Το ημικυκλικό τμήμα έχει γύρω στα 3 μέτρα διάμετρο, ενώ το ευθύγραμμο τμήμα με προσανατολισμό Βορρά-Νότου σώζεται σε μήκος πάνω από 2 μέτρα.

Δυτικός τομέας: Ύστερος Γεωμετρικός αψιδωτός τοίχος

Σε άλλο σημείο ανατολικά, η ανωφέρεια του λόφου προς νότο είχε αντιμετωπιστεί πιο ριζικά και πρωτογενώς ήδη παλαιότερα, με τοποθέτηση σειράς αναλημματικών τοίχων με φορά Ανατολής-Δύσης ώστε να αποφευχθεί η κατολίσθηση του εδάφους. Ο πρώτος τέτοιος τοίχος (Τοίχος 28), που αποτελεί ευμεγέθη κατασκευή, χρονολογείται το αργότερο στην Υστεροελλαδική ΙΙΙ Γ περίοδο. Προστατεύει μια οικία που είχε ανασκαφεί τη δεκαετία του 1960 στη Δοκιμαστική Τομή Ν. Όπως και αυτή η κατασκευή, έτσι και άλλοι γειτονικοί χώροι έχουν γεμιστεί και πακτωθεί με απορρίψεις λίθων, με πιο ακανόνιστο τρόπο, μια κατασκευαστική διαδικασία που φαίνεται να συνεχίζεται και στη διάρκεια της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. Το αποτέλεσμα που προκύπτει από αυτή τη διαδικασία, μαζί με την ύπαρξη ενός λεπτότερου τοίχου (Τοίχος 30) ο οποίος ακουμπά στον προγενέστερο τοίχο στη βόρεια πλευρά του – μια δημιουργία της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου – είναι η διαμόρφωση ενός είδους κεκλιμένου επιπέδου (ράμπας), μέσω της οποίας ήταν εφικτή η προσέγγιση των υψηλότερων νότιων περιοχών από τις χαμηλότερες βόρειες. Η ύπαρξη έντονης αμφίδρομης κινητικότητας  σε αυτό το πέρασμα υποδεικνύεται και από το στρώσιμο βοτσαλωτής επιφάνειας σε γκρίζο εδαφικό υπόστρωμα: πολλές τέτοιες επιφάνειες ανασκάφηκαν. Παρόμοια βοτσαλωτή επιφάνεια εκτείνεται έως αλλά και και κάτω από την ΒΔ γωνία του ορθογώνιου Κτίριο Ι· χρησιμεύει για να παράσχει μια ικανοποιητική επιφάνεια εισόδου στην πόρτα του δυτικού τοίχου του κτιρίου.

Φοιτητές στο δυτικό τομέα

Στο μέσο του Δυτικού Τομέα βρίσκεται το Κτίριο Ι – η χρονολόγηση του οποίου φαίνεται να τοποθετείται στην Ύστερη Γεωμετρική περίοδο ή και αργότερα. Δυστυχώς, αυτή η ορθογώνια κατασκευή έχει υποστεί σοβαρές καταστροφές από την σύγχρονη άροση. Διατηρείται η βόρεια πλευρά του καθώς και μέρος της δυτικής με μια θύρα και ελάχιστο τμήμα της γωνίας του τοίχου προς τα ανατολικά. Ο νότιος τοίχος έχει χαθεί, εκτός και αν ένας τοίχος που έχει αποκαλυφθεί προς εκείνη την κατεύθυνση αποτελεί τμήμα του. Οι τοίχοι αυτοί διαμορφώνουν μια κατασκευή με εμβαδό 5 μέτρα Α-Δ επί τουλάχιστον 3 (και ίσως 4) μέτρα Β-Ν.

Προσεκτική ανασκαφή στον εσωτερικό χώρο του κτιρίου δεν μπόρεσε να αποκαλύψει σαφή ίχνη δαπέδου, ή να παράσχει αποδείξεις για τη λειτουργικότητα και χρονολόγηση της κατασκευής. Η μόνη ένδειξη παρέχεται από την ύπαρξη τμήματος ενός πακτωμένου πίθου, σε βάθος 10-15 εκατοστών κάτω από τα θεμέλια των τοίχων. Τέτοια αγγεία τοποθετούνται χρονολογικά συνήθως στο τέλος της Ύστερης Γεωμετρικής περιόδου ή στην Αρχαϊκή.

Νότια του Κτιρίου Ι, η αναμενόμενα αδιατάρακτη στρωματογραφία της θέσης διαψεύδεται. Αυτό οφείλεται εν μέρει στις καταστροφές από την σύγχρονη άροση του εδάφους, αλλά ταυτόχρονα αντικατοπτρίζει και το γεγονός ότι σε αυτή την περιοχή η δραστηριότητα της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου περιελάμβανε συνεχείς και ευρύτατες απομακρύνσεις προγενέστερων κατασκευών.

Στην παρούσα φάση της έρευνας θα ήταν πρώιμο να δοκιμάσει κανείς να ερμηνεύσει περαιτέρω τέτοια στοιχεία. Εντούτοις, αξίζει να δοθεί έμφαση σε κάποιους συγκεκριμένους χώρους στο νότιο τμήμα της ανασκαφής, όπου έχει εντοπισθεί δραστηριότητα της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου:

1. Τοίχος 21: πιθανόν επαναχρησιμοποιημένος για το Κτίριο Ι ως ο νότιος τοίχος του, αλλά σαφώς πρωιμότερος, εδράζεται απευθείας πάνω σε επιτόπιο στρώμα από ωμές πλίνθους και ως εκ τούτου είναι πιθανόν Μυκηναϊκός ή των αρχών της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου. (Ανάμεσα στο Κτίριο Ι και στο ίδιο στρώμα από πλίνθους μεσολαβεί περίπου 10 εκατοστά στρώμα με υλικό της Πρώιμης Εποχής του Σιδήρου, άρα το Κτίριο Ι είναι υστερότερο). Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι μια κατασκευή στα νότια του τοίχου. Ουσιαστικά ένα «κουτί» (διαστάσεων 60-70 εκατοστών στο τετράγωνο άνοιγμά του και βάθους 30 εκατοστών) έχει σκαφθεί μέσα στο στρώμα που αποτελείται από ωμές πλίνθους και έχει επενδυθεί με λίθινες και πήλινες πλάκες τοποθετημένες κατακόρυφα. Περιείχε ένα γκρίζο, παρόμοιο με στάχτη γέμισμα αλλά χωρίς εμφανή σημεία έκθεσης σε φωτιά (όπως σε μια εστία).
2. Ο Τοίχος 22 είναι καμπύλος και θα μπορούσε να αποτελεί τμήμα ακόμη ενός αψιδωτού κτιρίου, προσανατολισμένου από Βορρά προς Νότο. Η θέση του δεν δηλώνει οποιαδήποτε σχέση με προϋπάρχοντες Μυκηναϊκούς τοίχους ή με παλαιότερη χρήση του χώρου στην περιοχή. Παρ’όλα αυτά, είναι παρακείμενος και ψηλότερα μιας περιοχής από την οποία έχει προέλθει σημαντική ποσότητα Πρώιμης και Μέσης Πρωτογεωμετρικής κεραμικής.

Δυτικός Τομέας: Προκαταρκτική Αναφορά Κεραμικής της περιόδου 2003

 

1. Ύστερη Γεωμετρική κεραμική βρέθηκε να σχετίζεται με το σύμπλεγμα των αψιδωτών και κυκλικών κατασκευών που ανασκάφηκαν στο βόρειο κομμάτι του Τομέα. Πιο συγκεκριμένα, ο αψιδωτός Τοίχος 45 σχετίζεται με κεραμική της Ύστερης Πρωτογεωμετρικής ΙΙΙ και της Ύστερης Γεωμετρικής περιόδου. Ο Τοίχος 44 σχετίζεται με Ύστερη Γεωμετρική ΙΙ κεραμική η οποία περιλαμβάνει δείγματα σκύφων με ένθετο χρώμα.

 

2. Κτίριο Ι: ένας πίθος βρέθηκε σε βάθος 10-15 εκατοστών κάτω από τη θεμελίωση των τοίχων τουκτιρίου. Πρόκειται για έναν τύπο πίθου που πακτώνεται στο έδαφος. Παρόμοιοι πίθοι έχουν βρεθεί στην Κορινθία και χρονολογούνται στην Ύστερη Πρωτοκορινθιακή περίοδο (ύστερος 7ος αι. π.Χ.). Ένα ακόμη παράλληλο από τη Ζαγορά χρονολογείται στην Ύστερη Γεωμετρική ΙΙ περίοδο. Αυτό το συγκριτικό υλικό επιβεβαιώνει ότι το Κτίριο Ι χρησιμοποιούνταν στα τέλη της Ύστερης Γεωμετρικής περιόδου ή ακόμα και κατά την Αρχαϊκή εποχή.

 

3. Πρωτογεωμετρικός αψιδωτός Τοίχος 22: σημαντική Πρώιμη Πρωτογεωμετρική και Μέση Πρωτογεωμετρική κεραμική που σχετίζεται με τον τοίχο, αποδεικνύει με ασφάλεια τη χρήση του χώρου κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στη Μέση Πρωτογεωμετρική περίοδο χρονολογείται επίσης και το ταφικό κτίριο στην Τούμπα. Η κεραμική από το εσωτερικό γέμισμα του κτιρίου της Τούμπας παρουσιάζει κοντινά παράλληλα με την κεραμική που έχει βρεθεί στην Ξερόπολη κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου. Παρατίθενται σε εικόνα και κάποια παραδείγματα σκύφων με διακόσμηση με ομόκεντρους κύκλους.

 

4. Υστεροελλαδική ΙΙΙ Γ κεραμική από το νότιο τμήμα της Τομής: σε αυτή την περιοχή βρέθηκαν ενδιαφέροντα παραδείγματα Υστεροελλαδικής ΙΙΙ Γ κεραμικής από τη φάση 2β και 3 του Λευκαντίου, συμπεριλαμβανομένου ενός τμήματος χείλους από κρατήρα με εικονιστική διακόσμηση, το οποίο αποτελεί συμπλήρωμα των θραυσμάτων με σκηνές πολεμιστών, που είναι γνωστά από τις παλαιότερες ανασκαφές.

 

5. Ύστερη Γεωμετρική κεραμική από το νότιο τμήμα του Τομέα: μερικά ενδιαφέροντα όστρακα προέρχονται από αυτή την περιοχή, συμπεριλαμβανομένου και τμήματος από τη λαβή ενός κυπέλλου με εγχάρακτη επιγραφή (graffito).

.